Supervisory Control And Data Acquisition kelimelerinin ilk harfleri ile oluşturulan SCADA; “Merkezi Denetleme Kontrol ve Veri Toplama” sistemi olarak adlandırılmaktadır. SCADA sistemleri geniş alana yayılmış tesislerin tek bir merkezden bilgisayar, cep telefonu veya tablet gibi cihazlarla izlenebildiği bir sistemdir ve temel olarak bir yazılımdır. Tek bir cihazdan kullanılabileceği gibi ağ bağlantılarıyla birden fazla bilgisayar ve taşınabilir cihazla kontrol ve izleme yapılabilir.
SCADA Sistemlerinin Başlıca Özellikleri
► Grafik Arayüz
► İzleme Sistemi
► Alarm Sistemi
► Veri Toplama, Analiz ve Raporlama Sistemleridir.
SCADA üç temel bölümden oluşur;
► Uzak Uç Birim (Remote Terminal Unit (RTU) )
► İletişim Sistemi
► Kontrol Merkezi Sistemi (Ana Kontrol Merkezi AKM – Master Terminal Unit MTU)
İletişim Protokolleri
Endüstriyel uygulamalarda kullanılan birçok cihaz bilgisayarlara veya birbirlerine bağlanabilmek için EIA standartları olan RS-232, RS-422 ve RS-485 kullanmaktadır.
Kontrol Birimleri
Ana PLC, yardımcı PLC’ler, elektronik koruma ve kilitleme sistemleri, motor kontrol üniteleri başlıca kontrol birimleridir. En önemli bölüm olan Ana PLC tüm sistemi kontrol altında tutar. Bu yüzden belli başlı özelliklere sahip olmalıdır. Bu özellikler;
► Birden çok master istasyona ayrı iletişim kanallarından aynı anda konuşabilmelidir.
► RS-232, RS-485 fiziksel iletişim katmanında, bakır ve fiber optik fiziksel ortamlarda, birden çok protokol ile haberleşebilmelidir.
► Kolaylıkla genişleyebilme, konfigüre edilebilme ve bakım yapılabilme özelliğine sahip olmalıdır.
► Kendi testlerini yapabilmeli, oluşan arızaları hem kendi üzerinde, hemde SCADA merkezini uyaran bir yapıya sahip olamalıdır.
► Arızalı bir modülü değiştirirken enerjinin kesilmesini gerektirmeyen bir donanım yapısı söz konusu olmalıdır.
En çok kullanılan SCADA yazılımlarına örnek olarak; WinCC, Citect, ICONICS, iFIX, Indusoft, Entivity Studio verilebilir.
SCADA’nın temel mantığı tüm üretim aşamalarının tek merkezden gözlenmesi, denetlenmesi, veri toplanması-raporlanması ve ünitelerin kontrol edilebilmesidir. Sağladığı bu özelliklerden dolayı büyük kullanım alanına sahiptir.
SCADA’nın Kullanım Alanları
► Nükleer Tesisler
► Elektrik Tesisleri
► Su Toplama-Arıtma-Dağıtım Tesisleri
► Trafik Kontrol Sistemleri
► Otomotiv Endüstrisi
► Doğalgaz Tesisleri
► Gıda Endüstrisi vb.
Her ne kadar başlangıç maliyetleri yüksek gözükse de aşağıda sayılan avantajlar sistemin kısa bir sürede kendini amorti etmesini sağlamaktadır.
SCADA’nın Avantajları
► Sistemin her an izlenebilmesi
► Zaman ve iş gücü kazancı
► Üretim verilerinin kayıt ve analiz edebilmesi
► Sistemin enerji takibi ve tasarrufu
► Cezalı durumları engellemesi (Kompanzasyon vb.)
► Sahadaki durumdan haber alınması ve anında müdahale
► Sisteme yapılan müdahalelerin kayıt edilmesi
► Arıza riski olan bölgelerin tesbit edilebilmesi
► Sistemin işleyişi hakkında anında bilgi alınabilmesi (şalterlerin durumu vb.) gibi çok büyük avantajları bulunmaktadır.